روایتی از حمله مأموران طاغوتی به حرم امام رضا (ع) در ۲۹ آبان ۱۳۵۷ | روز همه شیعیان شام غریبان شده

به گزارش شهرآرانیوز؛ سوای همه رویداد‌های تلخ آبان ۵۷ در مشهد، یک اتفاق، اما مانند ریختن نمک است بر زخم همه شهیدداده‌های این ماه و آن حمله به حرم مطهر حضرت‌رضا (ع) است؛ رخدادی که نه‌تن‌ها مشهد، بلکه چشم ایران را‌تر می‌کند. ماجرا از این قرار است ازآنجاکه حرم، مأمن و نقطه امن شهر محسوب می‌شده، مسیر بیشتراجتماعات و تظاهرات مردمی نیز از هرجا که نبض می‌گرفته به اینجا ختم می‌شده است. ۲۹ آبان هم همین اتفاق می‌افتد.

عده‌ای از تظاهرکنندگان که قصد ورود به صحن عتیق را داشتند، در راه با پرتاب سنگ، تابلو نئون سردر آگاهی حرم را که آن روز‌ها محل حضور مأموران طاغوتی بوده است، می‌شکنند. دژخیمان پهلوی نیز همین موضوع را بهانه می‌کنند و به‌سوی مردم حاضر در حرم حضرت حمله می‌برند.

در ادامه این رویداد، تعدادی از زنان و مردان به شهادت می‌رسند و چندی نیز زخمی می‌شوند. برابر اسناد برجای‌مانده، مأموران حتی در داخل حرم و رواق‌ها با مردم درگیر می‌شوند و به‌سوی آن‌ها شلیک می‌کنند.

آن‌ها همچنین با پرتاب گاز اشک‌آور به داخل تلاش می‌کنند مردم متفرق شوند و در این گیرودار است که چادرها، کفش‌ها و کلاه‌های به‌زمین‌افتاده بسیاری داخل رواق‌ها و صحن عتیق را می‌پوشاند.

تعداد شهدای این واقعه را ۱۱ نفر اعلام کرده‌اند. برخی خاطرات تاریخ شفاهی برجای‌مانده از مردم مشهد، اما دلیل دیگری نیز برای حمله مأموران طاغوتی به داخل حرم ذکر کرده اند و آن گویا نجات جان دو ساواکی بوده است که ازسوی مردم شناسایی و دستگیر شده بودند.

پس از این هتک حرمت به آستان ملک‌پاسبان حضرت دوست، آیت‌ا... شیرازی و تنی چند از دیگر علما با انتشار اعلامیه‌ای، یورش دژخیمان رژیم پهلوی به حرم مطهر امام‌رضا (ع) را محکوم و آقای شیرازی، روز ۳۰‌آبان را تعطیل عمومی اعلام می‌کند.

اما ۳۰ آبان، مردم در خانه نمی‌مانند. نخستین واکنش را جامعه پزشکی و دانشگاهی نشان می‌دهند. آنان به نشانه اعتراض در محوطه بیمارستان امام‌رضا (ع) جمع می‌شوند و گروهی از مردم نیز به آنان می‌پیوندند. این تجمع نیز با حمله مأموران و دستگیری پروفسور رضوانی و دکتر روحانی که رهبری جامعه پزشکی آن روزگار را بر‌عهده داشتند، پایان می‌یابد؛ با این همه شب این روز، پزشکان و دانشگاهیان اعلام می‌کنند تا آزادی دستگیر‌شدگان محوطه بیمارستان را ترک نخواهند کرد.

در ادامه، عده‌ای از فرهنگیان نیز با اجتماع خود در دادگستری، خواستار آزادی دکتر روحانی و پروفسور رضوانی می‌شوند. آیت‌ا... مرعشی نیز به‌همراه چند تن از روحانیون به بیمارستان می‌روند، به مردم می‌پیوندند و در سالن مجتمع آموزشی بیمارستان پس از سخنرانی نماز جماعت برگزار می‌کنند. مأموران که می‌دانند این اعتصاب می‌تواند دامنه‌های گسترده‌تری داشته باشد، دکتر رضوانی و روحانی را آزاد می‌کنند، با همراهی سرگرد «طبرسی» نامی به بیمارستان باز‌می‌گردانند.

مورخان نوشته‌اند که در این روز، محمد شهرستانی، حبیب بهار، محمود مسعود یغمایی و احمد صبوری‌یزدی، نمایندگان مردم مشهد در مجلس شورای ملی، روز ۳۰‌آبان با ارسال نامه‌ای از‌طریق رئیس مجلس به تیمسار ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر، مجازات متخلفان، آمران و عاملان تجاوز به حرم مطهر رضوی را خواستار می‌شوند.

در بخشی از این تذکر نمایندگان مشهد آمده است: «به قرار تلفن‌های مکرری که امروز از مشهد مقدس به نمایندگان شده است، پیرو تظاهرات چند روز اخیر، بعداز ظهر روز گذشته عده‌ای هنگام خروج از مجلس ختم، اقدام به تظاهرات و دادن شعار‌هایی نموده‌اند و مأموران فرمانداری نظامی ضمن تعقیب افراد مذکور به صحن مطهر وارد و اقدام به تیراندازی کرده‌اند.

چون ورود مسلحانه و تجاوز به بارگاه حضرت ثامن‌الائمه که قبله و زیارتگاه و مأمن و پناهگاه عموم شیعیان جهان می‌باشد، جسارت به مقدسات مذهبی و عالم روحانیت تلقی و با منویات و معتقدات مقام شامخ تولیت عظمی و سابقه خدمتگزاران نایب‌التولیه صدیق و مؤمن به دربار ولایتمدار حضرت علی‌بن موسی‌الرضا (ع) سازگار نیست.

به نظر می‌رسد این عمل گستاخانه و اهانت به مقدسات مذهبی مردم، توطئه تازه‌ای است که برای اختلال بیشتر در نظم عمومی و آشوب و هرج‌و‌مرج صورت گرفته است.

نمایندگان مردم مشهد در مجلس شورای ملی از جناب‌عالی استدعا دارند این تذکرنامه را برای دولت تیمسار ارتشبد غلامرضا ازهاری نخست‌وزیر که مفتخر و مباهی به غلامی آن حضرت می‌باشند، ارسال فرمایند تا هر‌چه زودتر نسبت‌به این حادثه بی‌سابقه و تأسف‌آور رسیدگی و متخلفان و آمران و عاملان آن را در هر موقع و مقامی که باشند برای مجازات تسلیم دستگاه عدالت نموده و نتیجه را برای اطلاع نمایندگان مشهد اعلام فرمایند.»

ساعت‌۹ صبح اول آذر، تعدادی از طبقات مختلف مردم که بیشتر آن‌ها دانش‌آموز، دانشجو و روحانی بودند، در‌مقابل منزل آیت‌ا... قمی اجتماع و پس از آن به‌سمت منزل آیت‌ا... سید کاظم مرعشی حرکت می‌کنند و به‌خاطر تیراندازی در حرم مطهر رضوی، شعار‌هایی علیه رژیم سر می‌دهند.

در ساعت‌۱۱ صبح نیز تعدادی از مردم در اطراف فلکه ششم بهمن، اجتماع می‌کنند، ولی با پرتاب نارنجک و گاز اشک‌آور متفرق می‌شوند. روز دوم آذر، به‌مناسبت یورش مأموران نظامی به حرم مطهر امام هشتم (ع)، اعلامیه‌ای از‌سوی آیت‌ا... شیرازی منتشر و در اعتراض به این حوادث، ازسوی علمای تراز اول، روز یکشنبه ۵ آذر‌۱۳۵۷ در سراسر کشور، تعطیل عمومی اعلام می‌شود.

فردای آن روز امام‌خمینی (ره) و آیات عظام، مرعشی، گلپایگانی و شریعتمداری نیز با صدور اعلامیه، ضمن محکوم‌کردن جنایت عوامل رژیم پهلوی و در اعتراض به کشتار مردم در حرم مطهر توسط مأموران شاه، به تعطیل عمومی دوباره‌ای در سراسر کشور تأکید می‌کنند.

پس از این واکنش‌ها در مشهد راهپیمایی عظیمی به راه می‌افتد. تاریخ‌نگاران این راهپیمایی را با این شعار‌های مردمی ثبت کرده‌اند: «مردم شعار می‌دادند:روز همه شیعیان شام غریبان شده / قبر امام هشتم گلوله‌باران شده.»